Tìm hiểu về hệ tiêu hóa để có cấu trúc ăn dặm hợp lý cho trẻ

Các chuyên gia dinh dưỡng đều khuyên trẻ nên bắt đầu ăn dặm từ 5,5 tháng tuổi trở lên bởi ở dưới thời gian này hệ tiêu hóa trẻ chưa hoàn chỉnh để chấp nhận thức ăn dặm. Tốt nhất nên cho trẻ ăn từ 6 tháng tuổi trở lên.

Tuy nhiên, hệ nước bọt, và hệ tiết men tiêu hóa vẫn chưa hoàn chỉnh dù trẻ đã được 5,5 tháng tuổi. Do đó, thứ tự giới thiệu thức ăn là điều quan trọng để giúp trẻ ăn tốt. Trẻ đi phân sống một vài lần trong tuần cũng là bình thường do hệ men tiêu hóa chưa hoàn thiện.

Cấu trúc thức ăn dặm của trẻ

Cấu trúc thức ăn không phụ thuộc vào có răng hay không có răng của trẻ. Cấu trúc thức ăn phụ thuộc vào phát triển của não bộ. Ở độ tuổi khác nhau, não bộ chi phối khác nhau về độ đặc lỏng của thức ăn. Do đó, cha mẹ đừng quá ngac nhiên có nhiều trẻ chỉ đòi ăn cơm, không ăn cháo nữa. 

Não bộ chi phối cấu trúc ăn dặm để có sự phối hợp nhịp nhàng giữa vận động cơ hàm, tuyến nước bọt và sự tiết các men tiêu hóa. Sự phối hợp này giúp trẻ tránh bị hóc thức ăn, tăng phát triển mùi vị và tăng hiệu suất tiêu hóa thông qua hoạt động của men. Tất cả 3 nhánh này (cơ hàm, tuyến nước bọt và hệ men) đều cần não bộ quy định chính xác thời gian để hoàn thiện. Ví dụ, những bé không may bị bệnh Down, khiếm khuyết về não bộ sẽ có sự trễ của phát triển cơ hàm, hay chảy nhiều nước miếng.

Hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ

Hướng dẫn về cấu trúc ăn dặm

Theo Hướng dẫn thực hành ăn dặm của Hiệp Hội Dinh Dưỡng Lâm sàng Anh Quốc, Cấu trúc thức ăn dặm đúng theo độ tuổi phát triển não bộ gồm:

Từ lúc bắt đầu ăn dặm đến hết 6 tháng tuổi: Cấu trúc thức ăn dặm nên ở dạng mịn, rây nhuyễn, có độ loãng, nhiều nước. Cháo thì tỷ lệ 1:10 [ 1 muỗng gạo: 10 muỗng nước]. Thịt cá rau củ cũng xay nhuyển, mịn. Nấu cháo đúng tỷ lệ trước, sau đó trộn chung với thức ăn. Cấu trúc này có thuật ngữ chuyên ngành trong tiếng Anh là Puréed. 

Từ 7 đến 9 tháng: cấu trúc thức ăn nên chuyển sang dạng cháo đặc hơn, ít loãng, có hình khối. Thịt cá rau củ xay nát. Cấu trúc này có thuật ngữ chuyên ngành trong tiếng Anh là Lumpy. 

Từ 10 tháng đến hết 12 tháng tuổi: Cấu trúc thức ăn dặm nên là dạng cơm nát (cơm nấu dẻo (không quá sệt) làm nát bằng muỗng hoặc bằng tay). Thịt cá có thể làm nát bằng muỗng hoặc xé nát bằng tay. Rau củ thì cắt nhỏ, lát mỏng. Cấu trúc này có thuật ngữ chuyên ngành trong tiếng Anh là Diced.

 Trẻ ăn dặm theo phương pháp tự chỉ huy(BLW) có bị chi phối bởi cấu trúc này?

Các trẻ ăn dặm theo phương pháp này có bị chi phối bởi cấu trúc ăn dặm. Ví dụ:  trẻ có sự phát triển rõ của hệ vận động như khả năng ngồi chống đỡ khá vững, kĩ năng phát triển vận động cầm nắm, hay có sự hứng thú khi cầm thức ăn bỏ vào miệng, vận động lên xuống cơ hàm của trẻ có sự phát triển.

Trẻ ăn theo BLW chỉ nên bắt đầu khi bé được 6 tháng tuổi và có những biểu hiện trên. Khi đó, não bộ trẻ và hệ tiêu hóa đã có thể đồng bộ phát triển. Một lưu ý, trẻ ăn theo BLW là dễ có nguy cơ hóc do một phần liên kết của não bộ chưa đồng bộ với động tác nuốt do đó cha mẹ làm thức ăn mềm,cắt thức ăn không quá nhỏ và luôn bên cạnh trẻ khi cho bé tự bóc ăn.

Trẻ đến 6 tháng tuổi mà chưa phát triển các kĩ năng trên thì không thích hợp cho BLW, nếu vẫn muốn cho trẻ ăn theo BLW thì ban đầu bạn cho trẻ ăn đút muỗng bình thường, khi trẻ được 8,5 - 9 tháng tuổi có thể kết hợp BLW thêm vào.

>> Xem thêm: Kinh nghiệm ăn dặm của trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi chuẩn khoa học